Φήμες λένε πως αν επισκεφτείς την Λιθουανία, πρέπει να πας και στο Hills of crosses ή αλλιώς Λόφος των Σταυρών! Θα στα πω όλα για εκεί, από την διαδρομή μέχρι το τι θα δεις. Για αυτό κράτα σημειώσεις και είμαι σίγουρη πως τέτοιο θέαμα δεν έχεις ξαναδεί. Ο Mr. Evans σίγουρα δεν είχε ξαναδεί!
Το Kryžių kalnas
όπως προφέρεται και στα Λιθουανικά. είναι τόπος προσκυνήματος περίπου 12 χιλιομέτρων βόρεια της πόλης Šiauliai, στη βόρεια Λιθουανία. Όπως έχουμε ξαναπεί σε άλλη αναφορά μας, βάση μας ήταν το Βίλνιους . Στόχος ήταν να γυρίσουμε όσο πιο πολλά μπορούμε, οπότε η ενοικίαση αυτοκινήτου έπρεπε να γίνει ώστε να κινηθούμε εκτός πόλης & να δούμε όσα περισσότερα μέρη γίνεται. Το πρόγραμμα περιελάβανε και τον Λόφο των Σταυρών που πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα που μπορείς να δεις στη Λιθουανία. Τουλάχιστον αυτό πιστεύαμε, μέχρι που γυρίσαμε όσα περισσότερα μπορούσαμε. Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, η Λιθουανία έχει πάρα πολλά μέρη να δεις, αρκεί να ξέρεις τι θέλεις. Αν είσαι ανοιχτός σε προτάσεις όπως εμείς, τότε καλά θα κάνεις να μας ακολουθήσεις στα social και φυσικά να μας διαβάσεις.
Η διαδρομή
μας πλησίασε τις 3 ώρες, ανεξάρτητα από το τι μας έβγαλε το gps. Για αρχή να αναφέρουμε πως ακόμα και με αυτό καταφέρνουμε να χανόμαστε.
2ον Η διαδρομή ορίζεται με την κίνηση, την οδική συμπεριφορά του οδηγού και 3ον αν γίνονται έργα.
Εδώ λοιπόν θα πω και πάλι, πως το αυτοκίνητο ήταν αυτόματο οπότε δεν υπήρχε ιδιαίτερη εμπειρία, πράγμα που σημαίνει πως δείχναμε μεγαλύτερη προσοχή. Κινούμαστε στο όριο ταχύτητας που αρμόζει οδικό δίκτυο της χώρας, αλλά σε αυτό το σημείο θα ήθελα να προσθέσετε, ότι χαθήκαμε για λίγο κάπου στο πουθενά όπως και ότι είχαμε μια μικρή παράκαμψη λόγω έργων.
Η διαδρομή είναι πανέμορφη, γεμάτη δάση. Και μιας και το αναφέραμε, το ξέρατε πως η Λιθουανία κατέχει σχεδόν το 70% της χλωρίδας; Μια καταπράσινη και προσεγμένη χώρα, που κατάφερε να κρατήσει τα ηνία, ακόμα και μετά το πέρασμα της Σοβιετικής Ένωσης. Για αυτό το λέμε και το ξαναλέμε με θαυμασμό. Γιατί δεν έμεινε ερημωμένη ή γεμάτη ελλείψεις. Και αυτό είναι άξιο σε ένα έθνος που βρίσκεται στις καλύτερες οικονομικές, πολιτισμικές και κοινωνικές αξιολογήσεις.
Ας μιλήσω όμως για την διαδρομή και την εμπειρία μας.
Όπως ανέφερα εξαρχής, η διαδρομή ήταν σχετικά μεγάλη, για κάποιον άπειρο (και λόγω αυτόματου, αλλά και της χώρας), με αποτέλεσμα να φύγουμε σχετικά νωρίς από το Βίλνιους. Να θυμίσω πως το ταξίδι έγινε τον Οκτώβρη, οπότε η διάρκεια της ημέρας, δε θα ήταν τόσο μεγάλη όσο θα θέλαμε. Έπρεπε λοιπόν να προλάβουμε να δούμε πράγματα, πριν γυρίσουμε και πάλι στην βάση μας.
Το καλό με την διαδρομή ή με το οδικό δίκτυο που έχουν, είναι πως δεν χάνεσαι εύκολα ή τουλάχιστον, όχι όσο εμείς. Ακολουθήσαμε όλη την διαδρομή μέχρι να βγούμε στην εθνική οδό, κάτι που δεν μας δυσκόλεψε, ασχέτως του άγχους λόγω κίνησης και ώρας (ώρα εργασίας για όλους…). Αυτό που με εντυπωσίασε και ζήλεψα δεν το κρύβω, ήταν οι αποστάσεις που κρατούσαν τα οχήματα μεταξύ τους αλλά και το όριο ταχύτητας που θέλοντας και μη, τηρούσαν. Αυτό μας έδωσε την αίσθηση ασφάλειας ώστε να μπορέσω να οδηγήσω με ηρεμία.
Με το gps όλα καλά;
Τώρα σε περίπτωση που θελήσετε να κάνετε στάση για τουαλέτα., ελέγξτε καλά που θα σταματήσετε και τι δείχνουν οι πινακίδες. Εμείς την πατήσαμε, γιατί ενώ θεωρητικά θα σταματούσαμε σε χώρο εστίασης που είχε WC, βρεθήκαμε σε εταιρία, που για καλή μου τύχη είχε εστιατόριο, Θεωρώντας πως έχει και δημόσιο τουαλέτα, προσπαθούσα να επικοινωνήσω μαζί τους. Προφανώς και δεν γνώριζαν αγγλικά και ούτε εγώ Λιθουανικά. Η γλώσσα σώματος όμως βοήθησε και με εξυπηρέτησαν δίνοντας μου το κλειδί. Αυτό σημαίνει πως είναι φιλόξενος λαός ακόμα και όταν δεν βρίσκεται πάντα στο ίδιο μήκος κύματος.
Η διαδρομή συνεχίστηκε σε μια ηλιόλουστη για τα δεδομένα ημέρα, καθώς τύχαμε στην εβδομάδα που πέρασε με καταιγίδες αλλά άφησε χαμηλές θερμοκρασίες, εκεί κοντά στο 0. Για αυτό να έχετε μαζί σας ζεστά ρούχα όπως και να χει.
Υπάρχουν λόφοι και βουνά;
Όσο το gps έδειχνε να πλησιάζουμε, άλλο τόσο ψάχναμε για κάποιο λόφο που θα έπρεπε να δούμε. Και εδώ κολλάει το “Που πας ρε Καραμήτρο”.. -δεν κοίταξες πρώτα; Όχι η αλήθεια είναι πως δεν το έψαξα και πολύ νωρίτερα, γιατί μας αρέσει να ανακαλύπτουμε πρώτα μόνοι μας πράγματα και μετά να διαβάζουμε για το μέρος που πήγαμε. Αυτό έχει μεγαλύτερη χαρά ξέροντας πως βρήκαμε πράγματα τυχαία.
Να σας πούμε λοιπόν πως το μεγαλύτερο υψόμετρο που θα βρείτε είναι 294 μ. και βρίσκεται στο Juozapinė Hill. Οπότε το μάτι σας θα χαθεί σε μια μεγάλη πεδιάδα, χωρίς να δίνει πολλά στοιχεία.
Η Λιθουανία έχει έκταση 65.200 τ.χλμ. Βρίσκεται μεταξύ του γεωγραφικού πλάτους 53° και 57° Β και κυρίως μεταξύ του γεωγραφικού μήκους 21 ° και 27 ° E (μέρος της Κουρονιανής Άμμου βρίσκεται δυτικά του 21ου μεσημβρινού).
“It doesn’t matter who you are, what religious confession you follow, or at what time you come, since the canonical rituals of the Church are not so important here. The doors of this place are always open because there are no doors at all. Here, nature mingles with culture, including any person in the completely unique experience.”
Šiauliai
Ο τόπος προσκυνήματος βρίσκεται περίπου 12 χλμ. βόρεια της πόλης Šiauliai, στη βόρεια Λιθουανία.
Για να καταλάβεις ότι βρίσκεσαι κοντά στο σημείο, θα περάσεις μέσα από διάφορα χωριουδάκια (ανάλογα από που θα σε πάει), αρκετά χωράφια και φάρμες, για να βρεθείς επιτέλους στον ανοιχτό αυτό χώρο. Στην απέναντι πλευρά του μνημείου, θα βρεις ένα πάρκινγκ όπου και μπορείς να αφήσεις το αυτοκίνητό σου, χωρίς πληρωμή. Κάποιοι προτίμησαν επάνω στο δρόμο, αλλά μάλλον ήταν locals, οπότε δεν τους ένοιαζε. Στην είσοδο θα βρεις ένα τουριστικό κατάστημα που διαθέτει wc (προσοχή στις ώρες που γράφει) και έναν πλανόδιο να πουλάει καλούδια και σταυρούς που μπορείς να προσθέσεις και εσύ, γράφοντας το όνομα σου ή της οικογενείας. Είναι αρκετά οικονομικά, οπότε είτε κάτι στο μνημείο, είτε ένα αναμνηστικό για δώρο.
Και όχι, δεν είναι ένα μέρος που είναι νεκροταφείο αν και κάποιοι θα το έλεγαν και έτσι. Εκεί προβληματίστηκα και εγώ, γιατί δεν ήξερα αν έπρεπε να το βάλω σε μια κατηγορία μόνο του ή στα Νεκροταφεία του κόσμου. Είναι όμως μια κατηγορία μόνο του και αυτό φτάνει.
Αν και φτάσαμε παράλληλα με ένα δημοτικό σχολείο και αναθεματίσαμε προς στιγμήν, είπαμε.. είναι χώρος προσκυνήματος. Δεν πτοηθήκαμε αφού φάγαμε πολύ περισσότερο χρόνο ώστε να γυρίσουμε το κάθε σημείο του και να το ψάξουμε εξονυχιστικά. Άλλωστε δεν θα βρισκόμασταν την επόμενη ημέρα εκεί… Για αυτό να ψάχνετε όσο μπορείτε, για όσο αντέχουν τα πόδια σας.
Hills of crosses
Οι περισσότερες αναφορές δεν έχουν ακριβή προέλευση, οπότε η πρακτική να αφήνουν σταυρούς στο λόφο είναι αβέβαιη. Υπάρχουν αναφορές και φήμες, κάτι που θα γράψουμε παρακάτω.
Πιστεύεται πάντως πως οι πρώτοι σταυροί τοποθετήθηκαν στο πρώην φρούριο του λόφου Jurgaičiai ή Domantai μετά την Εξέγερση του 1831. Θεωρείται τόπος λατρείας των καθολικών, αν και πλέον θα βρεις αρκετά στοιχεία και άλλων θρησκειών και ίσως αυτό το κάνει ακόμα πιο μοναδικό. Γιατί μιλάμε για έναν τόπο ανεξαρτήτου θρησκείας, φυλής ή χώρας. Δεν έχει να κάνει με όσους άφησαν την τελευταία τους πνοή εκεί κατά τα ιστορικά χρόνια, καθώς μη ξεχνάμε πως οι τουρίστες και μόνο, από όλον τον κόσμο, θα αφήσουν και τον δικό τους σταυρό. Δεν ξέρω αν είναι κάτι που κάνουν στις ορθόδοξες (μάλλον) εκκλησίες, κάτι σαν τάματα.
Με την πάροδο του χρόνου αλλά και των γενεών, δεν αφήνονται μονάχα σταυροί και σταυρουδάκια, αλλά θα δεις πλέον και αγάλματα της Παναγίας, γλυπτά λιθουανών πατριωτών, χιλιάδες μικροσκοπικά ομοιώματα και κομποσκοίνια. Ξυλόγλυπτοι σταυροί, νομίσματα και ότι άλλο μπορεί να θεωρηθεί …προσφορά;
Φήμες λένε πως οι σταυροί είχαν φτάσει τα 55.000 το 1990 και 100.000 το 2006. Σήμερα υπολογίζονται κοντά στις 200.000 (αφήσαμε και εμείς το λιθαράκι μας)! Οπότε πως να μην μεγαλώνει αυτό το μέρος, που προκαλεί δέος και ανατριχίλα;
Είτε είστε της θρησκείας είτε όχι, σίγουρα θα βρείτε κάτι ενδιαφέρον στον τόπο αυτό. Εμείς όπως θα δείτε, βρήκαμε πλούσιο φωτογραφικό υλικό!
Για την ιστορία
Αν για κάποιους λοιπόν είναι τόπος θρησκευτικού προσκυνήματος, τότε για άλλους είναι τόπος ειρήνης και προσωπικά προτιμώ αυτόν τον όρο.
Συγκεκριμένα σηματοδοτεί την ειρηνική αντοχή του λιθουανικού λαού παρά τις απειλές που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Μετά τον 3ο διαμελισμό της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας το 1795, η Λιθουανία έγινε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Σίγουρα γνωρίζετε πως μεταξύ 1831 και 1863, οι Πολωνοί όπως και οι Λιθουανοί εξεγέρθηκαν ανεπιτυχώς κατά των ρωσικών αρχών -Κάτι που θα δούμε σε άλλο άρθρο, αφού επισκεφτήκαμε το μουσείο και τις φυλακές KGB-.
Οι εξεγέρσεις που αναφέραμε, συνδέονται με τις απαρχές του λόφου. Θα μπορούσε να είναι το σημείο του αγνώστου στρατιώτη καθώς οι οικογένειες δεν μπορούσαν τότε όπως και τώρα… να εντοπίσουν τα πτώματα των χαμένων επαναστατών, με αποτέλεσμα να στήνουν συμβολικούς σταυρούς στη θέση ενός πρώην οχυρού του λόφου. Συμβολίζει τον τόπο όλων των πεσόντων και αρκετοί πλησιάζουν με ευλάβεια.
Είναι σίγουρα κάτι που κεντρίζει το μάτι και όσο κάθεσαι και κοιτάς ακόμα και την παραμικρή λεπτομέρεια, θα δεις ενδιαφέρουσες ιστορίες πίσω από όλα αυτά. Πάρε τον χρόνο σου και αφουγκράσου τα όσα βλέπεις. Πάντα με σεβασμό και ενδιαφέρον.
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης
το 1990, η πρακτική της λιθουανικής “σταυροποιίας” έγινε πολύ δημοφιλής. Κάτι που ξεκίνησε ως ανάγκη για τους χαμένους ανθρώπους, έφτασε να γίνει κάτι το εθιμοτυπικό. Οι επισκέπτες μέχρι και σήμερα, αρκεί να έχουν χρόνο και μεράκι, μπορούν να φτιάξουν σταυρούς από μικρά κλαδιά και πέτρες και να τους δέσουν μαζί με χορτάρι . Από την άλλη μπορείς να αγοράσεις από το κατάστημα ή τον πλανόδιο έξω από τον χώρο.
Λόγω του συμβολισμού της σταύρωσης κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κατοχής, η UNESCO ονόμασε το λιθουανικό αυτό “έθιμο” ως των καλών πρακτικών διαφύλαξης και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Όπως αναφέραμε ο λόφος αποτέλεσε απόδειξη της αποφασιστικότητας του λιθουανικού λαού να διατηρήσει τη θρησκευτική και εθνική του ταυτότητα κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων και των πολέμων που πέρασε.
Βάζοντας η Unesco το χεράκι της, ήταν ένα ακόμα λιθαράκι ώστε ο αριθμός των σταυρών να διπλασιαστεί σε χρόνο μηδέν. Πλέον οι Λιθουανοί βρίσκονταν Ελεύθεροι από κάθε θρησκευτική καταπίεση που είχαν & ο λαός μπορεί πλέον να βασίζεται στις δικές του θρησκευτικές πεποιθήσεις χωρίς φόβο των διώξεων.
Τόπος καθολικού προσκυνήματος
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1993, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ επισκέφθηκε τον Λόφο των Σταυρών, ανακηρύσσοντάς τον τόπο ελπίδας, ειρήνης, αγάπης και θυσίας.
Πριν από 25 χρόνια, το 2000, ο Πάπας άνοιξε κοντά ένα ερημητήριο Φραγκισκανών. Ο εσωτερικός διάκοσμος συνδέεται με τη La Verna, το βουνό όπου ο Άγιος Φραγκίσκος λέγεται ότι έλαβε τα στίγματά του.
Ενάντια σε όλους
Τα σοβιετικά χρόνια δεν ήταν εύκολα σχεδόν για καμία χώρα, που ανήκε σε αυτό το σύμπλεγμα. Κάπως έτσι και για τους Λιθουανούς, που βρέθηκαν παράνομοι λόγω της σοβιετικής απαγόρευσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο λόφος των σταυρών να είναι εκτός ορίων. Το 1961 και συγκεκριμένα τον Απρίλιο, ολόκληρος ο χώρος ισοπεδώθηκε και κάηκε από τις αρχές.
Ο Λόφος των Σταυρών καταστράφηκε τέσσερις φορές και κάθε φορά οι ντόπιοι ανοικοδομούσαν το μέρος με κίνδυνο την ζωή τους. Δεν ήταν θέμα θρησκείας, αλλά μνήμης για τους πεσόντες όπως και ένας τόπος ανεξαρτησίας και ειρήνης.
Απόκτηση της ανεξαρτησίας
Μετά την απόκτηση ανεξαρτησίας του 1991, η θρησκεία και η επιλογή αυτής ασκείται ελεύθερα και ανοιχτά. Παρόλα αυτά, η αγροτική έξοδος από περιοχές και χωριά σήμαινε ότι λιγότεροι νέοι μαθαίνουν την τέχνη της κατασκευής. Και σαν τέχνη θα το δεις ξεκάθαρα στον τόπο αυτό, αφού μιλήσαμε νωρίτερα για ξυλογλυπτική. Ένα δύσκολο και ιδιαίτερο “άθλημα” για τους γνώστες.
Πάμε στο σήμερα, όπου κανείς δεν έχει πραγματικά τη δικαιοδοσία του λόφου των σταυρών. Η συντήρηση γίνεται από διάφορες οργανώσεις και μεμονωμένους εθελοντές. Ίσως και αυτό να είναι το σωστό. Χωρίς ταμπέλες και φαμφάρες.
Όπως περιγράφει η Rūta Stankuvienė, διευθύντρια του Κέντρου Τουριστικής Πληροφόρησης Šiauliai: ”
Δεν έχει σημασία ποιος είσαι, ποια θρησκευτική ομολογία ακολουθείς ή ποια ώρα έρχεσαι, καθώς οι κανονικές τελετουργίες της Εκκλησίας δεν είναι τόσο σημαντικές εδώ. Οι πόρτες αυτού του τόπου είναι πάντα ανοιχτές, επειδή δεν υπάρχουν καθόλου πόρτες. Εδώ, η φύση αναμειγνύεται με τον πολιτισμό, συμπεριλαμβάνοντας κάθε άτομο στην εντελώς μοναδική εμπειρία”.
Είναι μια διαδρομή που αξίζει;
Ναι. Σίγουρα είναι!
Θα κλείσω λέγοντας πως αν και μας πίεζε ο χρόνος, καθώς το φως της ημέρας τελείωσε νωρίς και δεν είχε απομείνει άλλος πέρα από εμάς στο μέρος, ήταν ελάχιστα τρομακτικά. Πλέον το φως ήταν τρομακτικά λιγοστό, οπότε σκεφτείτε να μένετε μόνοι σε μια πεδιάδα, στο σκοτάδι. Μην ξεχνάμε πως βρεθήκαμε σε ένα άγνωστο μέρος, έναν τόπο λατρείας με χιλιάδες ονόματα να μας περιτριγυρίζουν.
Μια θερμοκρασία που άγγιζε τους 3 βαθμούς και ένα τεράστιο φεγγάρι να πλησιάζει την Γη. Ναι… και πάλι βρεθήκαμε την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο σημείο. Και αν αυτό δεν είναι τύχη του ταξιδιώτη, τότε τι είναι;
(Δεν υπάρχει φωτογραφικό αρχείο από αυτήν την στιγμή, γιατί το πετύχαμε κατά την επιστροφή, εν κινήσει. Υπό άλλες συνθήκες μπορεί και να σταματούσα… μετά από χρόνια όμως έχω μάθε να ζω τη στιγμή).
Σε περίπτωση που θέλεις να μάθεις κάτι παραπάνω, τότε κάνε κλικ στο https://kryziukalnas.lt
@jogogou Λόφος των σταυρών / Hill of Crosses Λιθουανία 2024#travel #Lithuania ♬ Outer space – My second guess